Sự riêng tư không có nghĩa là lạnh nhạt
Một trong những nét nổi bật trong văn hóa sinh hoạt ở Đài Loan chính là sự tôn trọng ranh giới cá nhân, từ cách cư xử trong lớp học cho tới đời sống thường ngày. Việc ăn một mình, học một mình hay thậm chí đi chơi một mình không bị xem là điều kỳ lạ hay “lẻ loi” như ở một số môi trường đại học tại Việt Nam. Thay vào đó, đó được coi là lựa chọn cá nhân cần được tôn trọng, là một phần của quyền tự chủ trong đời sống.
Tại đây, sự riêng tư không đồng nghĩa với sự tách biệt hay thiếu gắn kết cộng đồng. Người Đài Loan luôn cư xử lịch thiệp, sẵn sàng hỗ trợ khi cần, nhưng vẫn tôn trọng ranh giới cá nhân một cách tinh tế. Chính sự cân bằng đó tạo cảm giác an toàn cho du học sinh – họ có thể thoải mái sắp xếp cuộc sống riêng, học cách lắng nghe bản thân thay vì luôn bị cuốn theo nhịp sống tập thể.
Không gian sống – chiếc gương phản chiếu văn hóa giáo dục
Ngay từ những ngày đầu đặt chân vào ký túc xá, nhiều sinh viên Việt Nam đã sớm nhận ra sự khác biệt rõ nét trong cách tổ chức đời sống sinh hoạt tại các trường đại học Đài Loan. Không gian nội trú ở đây không đơn thuần là nơi ở, mà còn được thiết kế như một môi trường giáo dục văn hóa ứng xử – nơi mà mọi hành vi nhỏ đều có thể trở thành bài học.
Thay vì những quy định cứng nhắc, sinh viên được dẫn dắt bằng các nguyên tắc sống tôn trọng và tự giác. Các khung giờ yên tĩnh sau 22 giờ, nội quy sử dụng khu bếp chung, phòng giặt, hành lang… không được áp đặt như mệnh lệnh, mà dần hình thành thói quen qua sự đồng thuận và ý thức cộng đồng. Chính sự tôn trọng lẫn nhau này khiến cho ký túc xá trở thành một không gian yên bình, không cần giám sát chặt chẽ nhưng vẫn vận hành hiệu quả.
Trong môi trường đó, sinh viên quốc tế, trong đó có nhiều du học sinh Việt Nam dần học cách điều chỉnh hành vi, biết gìn giữ khoảng cách phù hợp trong sinh hoạt chung, đồng thời rèn luyện lối sống tự kỷ luật. Những thói quen tưởng chừng đơn giản như giữ yên lặng vào ban đêm hay tự dọn dẹp khu sinh hoạt chung lại chính là cách mà văn hóa được "dạy" và "học" một cách tự nhiên nhất.
Trong lớp học và xã hội – giá trị của sự nhẹ nhàng và không can thiệp quá mức
Tại nhiều giảng đường đại học ở Đài Loan, sinh viên không bị buộc phải lên tiếng hay tham gia mọi hoạt động nếu chưa thực sự sẵn sàng. Thầy cô thường tạo ra một không khí học tập cởi mở, khuyến khích nhưng không áp đặt, nơi mỗi người có thể lựa chọn cách thể hiện quan điểm theo cách phù hợp nhất với cá tính và cảm xúc của mình - thay vì phải phát biểu chỉ để “cho đủ lượt”.
Bên ngoài lớp học, ở những không gian công cộng như nhà ăn, thư viện hay trên các phương tiện giao thông, văn hóa ứng xử cũng thể hiện một cách lặng lẽ mà rõ ràng. Giữ trật tự, không chen lấn, không gây ồn là những nguyên tắc không thành lời nhưng được tuân thủ một cách tự nhiên. Chính sự im lặng có chủ ý ấy phản ánh một nền giáo dục ngầm, nơi sự văn minh và tôn trọng được bồi đắp từng ngày, không cần đến sự nhắc nhở thường xuyên.
Tác động tích cực đối với du học sinh Việt Nam
Đối với nhiều sinh viên Việt, vốn đã quen với môi trường tập thể đậm tính giao tiếp và gắn kết, sự “lặng lẽ” ban đầu ở Đài Loan có thể gây chút bỡ ngỡ. Tuy nhiên, sau một thời gian thích nghi, không ít người thừa nhận rằng chính sự yên tĩnh và độc lập ấy đã giúp họ học được cách cân bằng giữa công việc học tập và đời sống cá nhân, cũng như nhận ra tầm quan trọng của việc lắng nghe bản thân và trân trọng những khoảnh khắc một mình.
Không ít du học sinh Việt Nam chia sẻ rằng chính nhịp sống chậm rãi, môi trường học tập ít bị xáo trộn và không gian sinh hoạt được tổ chức gọn gàng, kỷ luật tại Đài Loan đã góp phần lớn vào việc cải thiện chất lượng học tập của họ. Việc không bị làm phiền bởi tiếng ồn, những cuộc tụ tập tự phát hay tình trạng “náo nhiệt quá đà” thường gặp ở một số môi trường học tập khác giúp sinh viên dễ dàng duy trì trạng thái tập trung dài hạn.
Thư viện yên tĩnh, khu ký túc được vận hành nghiêm túc, cùng sự tôn trọng không gian cá nhân trong sinh hoạt chung tạo nên một bầu không khí học thuật rõ nét. Trong môi trường đó, nhiều bạn trẻ nhận thấy bản thân trở nên bình tĩnh hơn, kiểm soát được thời gian tốt hơn, đồng thời phát triển thói quen học tập đều đặn – một điều tưởng chừng đơn giản nhưng không dễ đạt được nếu thiếu đi nền tảng từ môi trường sống. Với họ, đây không chỉ là quá trình học kiến thức chuyên ngành, mà còn là hành trình rèn luyện tâm thế học tập bền vững trong một xã hội tôn trọng sự tự giác.
Câu chuyện về không gian riêng không chỉ là chuyện ứng xử cá nhân, mà còn phản ánh một triết lý giáo dục: tôn trọng khác biệt, bảo vệ quyền lựa chọn cá nhân và giảm thiểu những áp lực vô hình từ tập thể. Trong bối cảnh Việt Nam đang thúc đẩy quốc tế hóa giáo dục và hướng đến các mô hình đào tạo hiện đại, có lẽ việc học hỏi từ cách Đài Loan tạo dựng một môi trường “ít xô bồ” nhưng giàu tính nhân văn cũng là điều nên được cân nhắc nghiêm túc.
